Bùi Thị Thùy Mai
Cán bộ Truyền thông Giáo dục sức khỏe
26/6/2024
Các can thiệp dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con trong thời gian mang thai
Can thiệp dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con trong thời gian mang thai là một trong những cách giúp giảm nguy cơ lây truyền HIV từ mẹ sang con. Do đó cần tư vấn xét nghiệm sàng lọc HIV cho phụ nữ mang thai càng sớm càng tốt ngay trong lần khám thai đầu tiên.
Tư vấn trước xét nghiệm gồm hình thức tư vấn nhóm (khi có nhiều phụ nữ đến khám thai) và tư vấn cá nhân (khi những phụ nữ mang thai sau khi tư vấn nhóm còn có nhu cầu tư vấn riêng hoặc chưa biết tình trạng HIV trong khi chuyển dạ). Tư vấn trước xét nghiệm phải cung cấp đầy đủ các thông tin về HIV, nguy cơ lây truyền HIV từ mẹ sang con, lợi ích của xét nghiệm HIV, điều trị dự phòng nếu mẹ nhiễm HIV để thai phụ tự nguyện xét nghiệm HIV cùng với các xét nghiệm thường quy khác trong quá trình khám thai.
Tư vấn sau xét nghiệm được tiến hành cho tất cả phụ nữ khi trả kết quả xét nghiệm, kể cả HIV âm tính, dương tính hoặc chưa xác định theo các quy định của pháp luật. Thực hiện chuyển gửi phụ nữ mang thai có kết quả xét nghiệm sàng lọc có phản ứng với HIV đến cơ sở chăm sóc, điều trị HIV/AIDS hoặc cơ sở để được làm xét nghiệm khẳng định HIV.
Đối với những phụ nữ mang thai có kết quả xét nghiệm khẳng định HIV dương tính cần thông báo kết quả xét nghiệm khẳng định HIV, tư vấn xét nghiệm HIV cho chồng/bạn tình, tư vấn về tâm lý, cách chăm sóc, điều trị và nuôi dưỡng trẻ và tuân thủ điều trị HIV. Trường hợp người phụ nữ mang thai nhiễm HIV mong muốn phá thai thì cung cấp dịch vụ phá thai phù hợp với tuổi thai theo các quy định hiện hành. Nếu để sinh, phụ nữ mang thai nhiễm HIV cần được theo dõi hằng tháng, đặc biệt vào thời điểm gần ngày dự kiến sinh.
Phụ nữ mang thai nhiễm HIV cần được điều trị bằng ARV. Việc điều trị ARV nhằm đạt được tải lượng HIV dưới ngưỡng ức chế, tốt nhất là dưới ngưỡng phát hiện để giảm nguy cơ lây truyền HIV từ mẹ sang con. Điều trị ARV càng sớm càng tốt cho phụ nữ mang thai sau khi phát hiện nhiễm HIV.
Có một số tình huống khi điều trị ARV cho phụ nữ mang thai. Một là phụ nữ dự kiến có thai khi đang điều trị ARV, thai phụ sẽ được tư vấn và sử dụng phác đồ phù hợp điều trị và tình trạng của thai phụ. Tuy nhiên để việc dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con đạt hiệu quả cao cần tư vấn thời điểm có thai tốt nhất là khi đạt được tải lượng HIV dưới ngưỡng phát hiện.
Tình huống thứ hai là phụ nữ mang thai khi đang điều trị ARV. Trường hợp này thai phụ sẽ được tư vấn và sử dụng phác đồ phù hợp điều trị và tình trạng của thai phụ. Thai phụ được theo dõi điều trị thuốc ARV và tư vấn tăng cường tuân thủ điều trị. Đồng thời làm xét nghiệm tải lượng HIV trước ngày dự kiến sinh 4 - 6 tuần để đánh giá nguy cơ lây truyền HIV cho con, quyết định phác đồ và thời gian dùng thuốc ARV cho con.
Tình huống thứ ba là phụ nữ mang thai phát hiện nhiễm HIV thì cần được điều trị ARV ngay càng sớm càng tốt. Thai phụ được tư vấn về lợi ích và tác dụng phụ của thuốc ARV. Thai phụ được theo dõi điều trị thuốc ARV và tư vấn tăng cường tuân thủ điều trị. Làm xét nghiệm tải lượng HIV trước ngày dự kiến sinh 4 - 6 tuần để đánh giá nguy cơ lây truyền HIV cho con, quyết định phác đồ và thời gian dùng thuốc ARV cho con./.
Lê Thị Hồng Nhung